تمکین خاص و تمکین عام یعنی چه؟
امروزه اختلافات زناشویی یکی از مسائل حقوقی رایج در جامعه امروز است، عدم آموزش کافی پیش از ازدواج و یا عدم انتخاب صحیح از یک سو و از سوی دیگر برخی مشکلات اقتصادی و یا عدم مهارت در حل مشکلاتی که پس از ازدواج رخ می دهد موجب کشمکش هایی بین زن و شوهر می شود که گاها و مخصوصا در غیاب مداخله مصلحت جویانه اطرافیان و افراد با تجربه مورد اعتماد متاسفانه به دادگاه ها کشیده می شود.
متاسفانه اخیرا یکی از دعاوی که میان زن و شوهر ها رخ می دهد موضوع تمکین است، تمکین در مفهوم عام شامل اطاعت زن از شوهر و انجام رابطه زناشویی است، با این حال تعریف و مصادیق تمکین در عرف امروز جامعه به طور طبیعی دچار تحولاتی شده است و دادگاه ها هم به تبع این تحولات به تشخیص عدم تمکین می پردازند.
قطعا عاقلانه است که امروزه عرف جامعه و رویه قضایی نه تنها حبس کردن زن در منزل را نمی پذیرد بلکه حتی چنین رفتاری می تواند مصداق ارتکاب جرم از سوی مرد باشد، زنان به عنوان انسان هایی آزاد از همه حقوق اساسی که برای آحاد ملت مقرر شده است برخوردارند، با این حال قانون به تبع رابطه زوجیت برخی تعهدات متقابل را میان زن و مرد مقرر نموده است.
به کرات دیده شده یک باور غلط مخصوصا میان مردان رواج دارد که در صورت مراجعه به دادگاه و صدور حکم الزام زن به تمکین، می توانند به زور و با استفاده از قوای قهری و اجرای احکام دادگستری همسرشان را به اجبار به ادامه زندگی مشترک وادار کنند، در حالی که چنین چیزی واقعیت ندارد و به هیچ طریق نمی توان زن را مجبور به ادامه زندگی مشترک و یا تمکین نمود.
عدم تمکین از سوی زن، وی را در وضعیت حقوقی خاصی که در اصطلاح “نشوز” گفته می شود قرار می دهد و به چنین زنی در حقوق ایران اصطلاحا “ناشزه” اطلاق می شود.
وضعیت نشوز زن تنها منجر به ایجاد یک سری آثار حقوقی خواهد شد که عمدتا شامل عدم استحقاق او برای دریافت نفقه است، و از سوی دیگر مرد می تواند به استناد همین نشوز همسرش، از دادگاه درخواست کند که به او اجازه بدهد مجددا ازدواج نماید.
ضمنا هرگاه حتی نشوز زن در دادگاه ثابت هم شده باشد، وی هر زمان بخواهد می تواند مجددا آمادگی خود را برای تمکین اعلام کند، به این منظور در صورت فراهم بودن منزل و امکانات زندگی مشترک زن می تواند عملا به محل زندگی مشترک برگردد یا اینکه از طریق ارسال اظهارنامه آمادگی خود را برای تمکین اعلام کند و اگر مسکن وسایل زندگی مشترک آماده نباشد از شوهر بخواهد که این وسایل را تهیه نماید.
باید عنوان کرد اینکه اثبات نشوز زن هرچند شرط لازم برای درخواست اجازه شوهر از دادگاه جهت ازدواج مجدد است ولی کافی نیست، یعنی دادگاه به این موضوع به طور جداگانه رسیدگی خواهد کرد و جنبه های مختلف موضوع را در نظر خواهد گرفت.
این امکان وجود دارد عدم تمکین زن محدود به تمکین خاص باشد، تمکین خاص اصطلاحا به تن ندادن زن به رابطه جنسی (سکس) با همسرش گفته می شود، هرچند طرح دعوای الزام زن به تمکین خاص نیز قابل تصور است با این حال ورود دادگاه به جزییات موضوع و تحقیق در مورد انجام رابطه جنسی مشکل است و به نظر می رسد ورود به این موضوع با اخلاق حسنه مغایر باشد، نهایتا ممکن است دادگاه در این مورد نظر پزشکی قانونی را جلب نماید ودر حکم لحاظ نماید.
و در آخر باید بیان نمود هنگامی که زن و شوهر در یک مکان خلوت با هم باشند و مخصوصا اگر زن شب ها با شوهرش در یک بستر بخوابد، فرض بر این است که زن در تمکین خاص شوهرش می باشد و وقوع عمل جنسی و نزدیکی موضوعیت نخواهد داشت.
